علل و علایم و درمان زخم‌های دهان گرداوری شد
زخم‌های دهان نواحی دردناکی در دهان و لثه‌ها هستند. آنها همچنین به نام زخم‌های شانکر نیز شناخته می‌شوند.
اگرچه در اکثر موارد زخم‌های دهان خطرناک نیستند، میتوانند بیش از حد ناراحت کننده باشند و برای برخی مردم غذا خوردن، نوشیدن و مسواک کردن دندانها را دشوار کنند.
دامنۀ زخم‌های دهان از نظر اندازه، و علل دقیق بروز زخم دهان به نوع زخمی که فرد دچار آن است بستگی دارد.
کدام انواع زخم‌های دهان بیشتر شایعند؟
زخم‌های متعارف دهان در قسمت درونی گونهها بروز میکنند و در حدود یک هفته دوام دارند. بیشتر این زخم‌ها بی‌ضررند و بدون مداخلات پزشکی از بین میروند.
سه نوع اصلی زخم‌های دهان وجود دارد که شامل موارد زیرند:
زخم هرپسی‌شکل
زخم‌های هرپسی‌شکل زیرگونهای از زخم‌های آفتی هستند و نام خود را از شباهتی میگیرند که با زخم‌های مرتبط به تبخال دارند. خلاف هرپس، زخم هرپسی‌شکل مُسری نیست. زخم‌های هرپسی‌شکل به سرعت برمیگردند، و ممکن است چنین به نظر برسد که این وضعیت هرگز بهبود پیدا نمیکند.
زخم‌های جزئی
این نوع زخم میتواند از نظر اندازه از حدود 2 میلیمتر تا 8 میلیمتر عرض داشته باشد. این نوع زخم‌ها معمولاً تا بهبود دو هفته ادامه دارند و سبب بروز دردهای جزئی می‌شوند.
زخم‌های عمده
زخم‌های عمده بزرگ‌تر از زخم‌های جزئی بوده و اغلب اوقات دارای اندازۀ نامنظم هستند، ممکن است برجسته باشند و عمیق‌تر از زخم‌های جزئی به درون بافت رخنه کنند. آنها تا زمان بهبود چند هفته ادامه دارند و احتمال دارد که پس از بهبود جای زخم بر جا بگذارند.
علایم
زخم‌ها ممکن است دردناک باشند، و این درد ممکن است با خوردن غذا، نوشیدنی و بهداشت دهان ضعیف تشدید شود.
زخم‌های هرپسی‌شکل ممکن است:
• به صورت دردناکترین زخم‌های داخل دهان ظاهر شود
• به سرعت برگشت کند و بنابراین عفونتها ادامهدار به نظر برسند
• از نظر اندازه بزرگ‌تر شوند، و در نهایت به همدیگر برسند و یک زخم بزرگ پاره پاره را تشکیل دهند
• بهبود آنها ده روز یا بیشتر طول بکشد
• در هر جای دهان بروز کنند
این زخم‌ها در زنان بیش از مردان بروز میکنند و در افراد پیر شایعترند.
علایم ناشی از زخم‌های جزئی و عمده شامل موارد زیر است:
• بروز یک زخم یا تعداد بیشتری از آنها در بخش داخلی گونه، سقف دهان، یا روی زبان
• بروز زخم‌های مدور دارای حاشیههای به رنگ قرمز، و بخش میانی زرد، سفید یا خاکستری
در طول طغیان شدید زخم‌های دهان، برخی از افراد ممکن است دچار تب، حالات تنش و تورم غدد شوند.
علل
علت دقیق بروز زخم‌های دهان هنوز شناخته شده نیست و این علت از فردی به فرد دیگر میتواند متفاوت باشد. با وجود این، برخی علل شایع و چند عامل در این مورد وجود دارد که میتوانند باعث تشدید زخم‌های دهان شوند، که از جملۀ آنها میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
• ترک سیگار
• آب مرکبات و دیگر غذاهای دارای اسیدیته یا ادویۀ زیاد
• بست‌های ضعیف و یا نادرست پروتز، و دیگر ابزارهایی که ممکن است است دهان و لثه‌ها را دچار سایش کنند
• استرس یا اضطراب
• تغییرات هورمونی در دوران بارداری، بلوغ و یائسگی
• داروهای حاوی بتابلوکرها و ضد درددها
• عوامل ژنتیکی
برخی از مردم ممکن است بر اثر بروز اختلالات پزشکی دیگر یا کمبود تغذیه دچار زخم‌های دهان شوند.
بیماریهایی همانند بیماری سلیاک یا بیماری کرون، کمبود ویتامین B12 یا آهن، یا ضعف سیستم ایمنی میتوانند محرک بروز زخم‌های دهان باشند.
آیا زخم‌های دهان سرطانی هستند؟
علایم سرطان دهان و زخم‌های دهان از یکدیگر متمایزند. به هر جهت، همان گونه که پیشتر اشاره شد، زخم‌های جدید یا زخم‌های مداوم نیازمند بررسی هستند.
چند تفاوت اساسی میان زخم‌های دهان و سرطان دهان وجود دارد:
• زخم‌های دهان اغلب اوقات دردناکند حال آنکه زخم‌های سرطانی فاقد دردند.
• زخم‌های دهان در طول دو هفته بهبود مییابند، در حالی که سرطان دهان از بین نمیرود و اغلب اوقات گسترش پیدا میکند.
• لکههای سرطان دهان زبر و سخت هستند و پاک کردن آنها آسان نیست.
• سرطان دهان اغلب ترکیبی از سطوح قرمز و سفید را در سطوح وسیع به وجود میآورد که روی زبان، پشت دهان، لثه‌ها یا روی گونهها بروز میکنند.
• سرطان دهان اغلب با مصرف سنگین مشروبات الکلی یا سیگار مرتبط است.
چه هنگامی باید به دکتر مراجعه کرد
افرادی که مکرراً دچار زخم‌های دهان می‌شوند تشخیص این موضوع را که چه هنگامی باید به دکتر مراجعه کرد، مشکل مییابند.
در هر حال، برخی موقعیتها وجود دارد که فرد باید در اسرع وقت به پزشک مراجعه کند. برخی از این موقعیتها شامل موارد زیر است:
• بروز زخم فاقد درد در یک بخش یا چند بخش از دهان
• زخم‌های غیر معمول که در نقطۀ تازهای در دهان بروز میکنند
• زخمهایی که گسترش پیدا میکنند
• زخمهایی که بیش از 3 هفته ادامه پیدا میکنند.
دیگر افراد ممکن است برای مراقبت پزشکی یا درمان زخم‌های دهان خود بر مبنای موارد زیر اقدام کنند:
• زخم‌ها مشخصاً دردناک یا بزرگند
• فرد دچار تب میشود
• این زخم‌ها در پی استفاده از داروهای تازه شروع می‌شوند
• ثانویه به عفونتهای میکروبی هستند
چطور میتوان زخم‌های دهان را درمان کرد؟
در اغلب موارد درد و ناراحتی ناشی از زخم‌های دهان در طول چند روز تخفیف مییابد و در مرحلۀ بعد در طول حدود دو هفته بدون نیاز به درمان رفع میشود.
برای افراد دچار درد شدیدتر یا بازگشت مکرر زخم‌های دهان، ممکن است دندان‌پزشک محلولهایی را برای کاهش تورم و تخفیف درد تجویز کند.
همچنین این امکان وجود دارد که دندان‌پزشک یک دهان‌شویه یا پماد ضد میکربی را برای استفادۀ مستقیم در قسمت عفونی شدۀ دهان تجویز کند.
آیا زخم‌های دهان قابل پیشگیری هستند؟
زخم‌های دهان معالجۀ شناخته شدهای ندارند و معمولاً برگشت آنها در سراسر زندگی فرد صورت میگیرد.
اگرچه ممکن است بروز این نوع زخم ناگزیر باشد، کارهایی هست که مردم میتوانند برای تخفیف شدت یا کاهش موارد طغیان این زخم‌ها انجام دهند.
برخی روشهای پیشگیری شامل موارد زیر است:
• صحبت با پزشک برای تغییر داروهایی که مسبب بروز زخم‌های دهان شناخته شده‌اند
• اجتناب از خوردن غذاهایی که میتوانند باعث تحریک یا تشدید علایم زخم‌ها شوند
• تمیز نگه داشتن دهان با مسواک زدن روزانه و استفاده از نخ دندان
• اجتناب از محرکهایی که در گذشته سبب طغیان زخم دهان شده‌اند
دورنما
خوشبختانه زخم‌های دهان گرایشی به بهبود خودبخودی نشان میدهند، و درد مرتبط به این زخم‌ها معمولاً در طول چند روز از میان میرود.
چند دارو به شکل پماد و محلول وجود دارد که میتوانند به تخفیف درد و ورم ایجاد شده کمک کنند، اما اینها اغلب برای بهبود کامل فرد کفایت نمیکنند.
برای پیشگیری از ابتلاء مجدد به زخم‌های دهان فرد باید در حد امکان از اضطراب و استرس پیشگیری کند.
اخبار سلامت
